Rusynŷ sobi prypomynajuť 100-ričnic’u vŷnyku ČSR

Bratislava, 9. november 2018 – Molodežna rusyňska organizacija molodŷ.Rusynŷ v roci 2018 sobi prypomynať 100-ričnic’u vŷnyku Čechoslovac’koj republikŷ a vjedno z tŷm slavyť i 10 rokiv svoho jestvovaňa. Z toj nahodŷ hotuje interesnŷj program, kotrŷj možuť učastnycy vydity počas rusyňskoho trydenňa – v dňach  15. -  17. novembra 2018 u Bratislavi. 

Rik 2018 je bohatŷj na vŷznačnŷ ričnici istoričnŷch podij našoj istoriji. Vŷňatkovŷm je ne lem pro Slovakiv i Čechiv, ale i pro Rusyniv, kotrŷ bŷly tretim deržavotvornŷm narodom samobŷtnoj Čechoslovac’koj republikŷ. Totu vŷznačnu podiju sobi prypomynajuť ne lem Rusynŷ žŷjuči na teritoriji Slovakiji, ale i Rusynŷ, kotrŷ žŷjuť na Pidkarpaťskij Rusy. Tota, po uznaňu medžinarodnŷm dohovorom iz Saint Germain, bŷla prylučena do povojnovoj ČSR o paru mis’aciv pizniše, 10. septembra 1919 r. Počas slidujučich dvadc’ať rokiv nastav pro Rusyniv period rozkvitu iz socialnoho, hospodar’skoho, kulturnoho i osvitňoho boku. 

Rusyňska narodnostna menšŷna je v sučasnosty treťov najčislenišov na Slovakiji. Kiľkosť žŷteliv Slovakiji, kotrŷ sobi pry poslidnich tr’och spysovaňach ľudej od 1991-ho roku uvely rusyňsku narodnosť, s’a vŷrazno zvekšŷla.  Prypomohly do toho voľnišŷ odnošiňa po roci 1989, jak i vŷnyk i osvitni aktivnosty mnohŷch rusyňskŷch neprybŷtkovŷch organizacij i občaňskŷch združiň. Takŷm je i OZ molodŷ.Rusynŷ*, jedyna molodežna rusyňska organizacija na Slovakiji. 

Organizacija molodŷ.Rusynŷ oslavuje 10 rokiv jestvovaňa
OZ molodŷ.Rusynŷ vŷnykla v roci 2008 u Bratislavi z iniciativŷ molodŷch ľudej, prychoďačich do holovnoho mista na študiji ci za robotov. Daleko od domu jim chŷbyv materyňskŷj jazŷk, zvŷkŷ i kultura, lokalna komunita, rodynnŷ ci pryjateľskŷ zvjazkŷ, zato začaly s’a stričaty i postupno organizovaty mnohŷ podiji. Jednŷm iz osnovnŷch zamiriv združiňa je dodnes’ osvitňe dijateľstvo, z ciľom šŷriňa svidomosty o rusyňskim jazŷku, kulturi, literaturi, istoriji, osobnosťach, ci vlastnij identičnosty. Združiňa na simboličnu datu 17. novembra 2018 oslavuje 10. ričnic’u svoho vŷnyku interesnŷm kulturnŷm programom. 

Sučasťov programu bude svjatočnŷj galavečur
Členove OZ molodŷ.Rusynŷ i jich pryjateli v subotu 17. novembra 2018 r., u prostorach Teatru SĽUK v misťskij časty Bratislava – Rusovci, sobi prypomjanuť  100-ričnic’u vŷnyku ČSR i 10. ričnic’u zasnovaňa organizaciji. „Sučasťov oslav bude svjatočna akademija, počas kotroj chočeme poďakovaty všŷtkŷm členam i takoj ocinyty tŷch, kotrŷ stojaly pry zrodi organizaciji i zaslužŷly s’a o jej rozvytok,“ poviv predseda OZ P. Jarinčik. „Jednŷm iz nespodivaň večera bude premjera novoho umelec’koho programu folklornoho kolektivu Rutenija pid nazvov Zemľa obic’ana, jakŷj nam rozpovisť pryhodŷ Rusyniv, kotrŷ optovaly po 2. svitovij vojni na Ukrajinu za snom lipšoho žŷvota. Tot program FK Ruteňa sobi pryhotovyla jak darunok pro svoju mater’sku organizaciju.“ 

Kreščiňa CD z rusyňskŷma prypovidkamy
Jednŷm iz veceročnŷch uspišnŷch projektiv organizaciji je tvorčosť i vŷdavaňa CD nosyčiv rusyňskŷch prypovidok. Počas slavnostnoj recepciji z nahodŷ 10-oj ričnici vŷnyku organizaciji odbude s’a simbolične kreščiňa seriji 10-och CD Rusyňskŷ prypovidkŷ. Hosťom programu i kreščiňa bude Narodna muzyka Mychala Nogŷ i spivak rusyňskŷch spivanok Štefan Štec’. 

Premjera novoho umelec’koho programu
Svjatočna akademija z nahodŷ 100-ričnici vŷnyku ČSR i 10-oj ričnici vŷnyku OZ molodŷ.Rusynŷ je adresovana zaprošenŷm hosťam z r’adiv bŷvšŷch i sučasnŷch členiv organizaciji, predstavyteliv rusyňskŷch organizacij i spolkiv, ci predstavyteliv deržavnŷch inštitucij i folklornoho ruchu. Šŷroka hromada bude maty možlyvosť uvydity predpremjeru umelec’koho programu FK Rutenija – Zemľa obic’ana  už v pjatnic’u - 16. novembra 2018 o 20:00 hodyni v prostorach Teatru SĽUK. Sučasťov rusyňskoho trydenňa bude i koncert spivaka rusyňskŷch spivanok Štefana Štec’a v ateľjeri Babylon u četver’ 15. novembra 2018 r. 

Zemľa obic’ana...
Zemľa obic’ana... je cilovečernŷj umelec’kŷj program folklornoho kolektivu Rutenija. Tot je zamir’anŷj na spracovaňa i umelec’ku interpretaciju tradičnoho tanečnoho, spivankovoho i muzyčnoho repertoaru Rusyniv. Tvorci novoho programu s’a zoseredyly na  suďbu Rusyniv iz sel severovŷchodnoj Slovakiji, kotrŷ po 2. svitovij vojni z tuhov po lipšim žŷvoti optovaly na Ukrajinu. „Jich suďbŷ bŷly všelyjakŷ, dakotrŷ ne perežŷly any peršu zymu... Už po perekročiňu hranic’ iz SSSR optantam vz’aly pasŷ, bagaž, zvirynu i potravu, kotrŷ sobi vz’aly zo sobov. Naložŷly jich do vagoniv pro statok i dakiľko dniv putovaly ne znaty de. Navernuťa domiv ne bŷlo možlyve. Vŷselenci už ne bŷly obŷvateľamy svojoj krajinŷ. Po prychodi na misce jich rozdilyly do domiv, dagde s’a v jednim domi tyskaly i 3 – 4 rodynŷ. Začatkŷ bŷly barz ťažkŷ, no časom s’a ľude naučily žŷty na novim misci, ale vse v kutyku dušŷ viryly, že raz s’a vernuť domiv. A po dakiľkoch rokach dakotrŷ z nych s’a dospravdŷ i vernuly“ pryblyžuje ideju programu vedučij kolektivu P. Štefaňak. Tvorci hotovyly program dva rokŷ, pryčim pry joho dramaturgiji i tvoriňu scenar’a s’a operaly o fachovu literaturu, etnologične terenne doslidžiňa u reoptantiv, kotrŷ išči žŷjuť i dostupnŷ archivnŷ materialŷ. 

Do spivpraci oslovyly i herciv Teatru Aleksandra Duchnoviča v Pr’ašovi V. Čemu i J. Pantlykaša, režisera P. Medviďa, dramaturgičku, tanečnu pedagogičku A. Krausovu, jak i Narodnu muzyku Mychala Nogŷ, diťačij folklornŷj kolektiv Gajdošik, choreografku Z. Hubiňsku i študentkŷ Privatnoj tanečnoj konzervatoriji v Nitri.  Predpremjera pro ľudej s’a odbude 16. novembra 2018 o 20:00  v Teatri SĽUK u Bratislavi – Rusovc’ach. 

*OZ molodŷ.Rusynŷ vŷnyklo v roci 2008 u Bratislavi, de dodnes’ dije mistna organizacija. Simpatizantŷ združiňa i joho ideji s’a postupom času začaly stričaty i v dalšŷch mistach a v sučasnosty jestvujuť mistnŷ organizaciji i v Košŷc’ach, Pr’ašovi i Starij Ľubovni. Počas svoho 10-ročnoho jestvovaňa členove organizaciji zrealizovaly vece jak 200 spoločeňskŷch, kulturnŷch, osvitnich i športovŷch podij, kotrŷ bŷly pryznačenŷ pro členiv rusyňskoj narodnostnoj menšŷnŷ, ale i pro šŷroku hromadu. V ramkach organizaciji vŷnykly v 2010-im roci dva dalšŷ subjektŷ, kotrŷ dnes’ dijuť jak samobŷtnŷ občaňskŷ združiňa: folklornŷj kolektiv Rutenija i rusyňske internetove radio Rusyn.FM. 

Kontaktŷ pro mediji: 
Ing. Peter Jarinčík, predseda OZ molodŷ.Rusynŷ
tel. číslo: 0910 643 544, e-mail: peter.jarincik@gmail.com

Ing. Peter Štefaňák, vedúci FS Ruthenia
tel. číslo: 0903 533 101, e-mail: peter.pstefanak@gmail.com

Mgr. Katarína Babčáková, PhD., tanečná pedagogička a členka umeleckého vedenia FS Ruthenia
tel. číslo: 0915797638, e-mail: katarina.babcakova@post.sk