Lekcia č. 16

Лекція 16 – Lekcia 16
 
На многая сторінок і благая пер!
 
(урывок)
 
Народны новинкы і Русин ня гнедь од зачатку змобілізовали на ідею, абы ай я зачав писати русиньскым языком, і так ся штоскоро стало. Народна бісіда каждоденного ужываня, з яков єсь зробив першы крокы до світа – то є твій мыслёвый і речовый феномен. Подумав єм собі: Попробуй го ужыти як настрой літературной комунікатівности. І так єм ся літературнї по другыраз народив. Ай зато треба бечаловати Народны новинкы і Русин.

Чоловік собі порядно усвідомить, яка шкода ся му стала, много раз аж тогды, кідь ся му помине надобытый старунок. А жебы го не стратити, та ся о много треба старати. Таку питну надію покладам на пана Зозуляка і на цілу редакцію. Чіньте свою роботу з такым завзятём, абы сьме вас не мусили сановати, але обдивляли.

Гіршы рокы ся чередують з лїпшыма, а уж было і так, же редакція на свій ход не дістала за рік од штату ани коруну. Требало глядати спонзорів, а Саша Зозуляк із своїм колектівом  ходив як даколи апостолы по Святій земли. Од дверей до дверей. Ганьбу – набік, тадь ай Хрістос моцовав своїх учеників: Клёпкайте, та вам отворять, просьте, і дадуть вам. А новинкы і часопис были захранены. Правда, легше ся гварить, як скуткує, але вшыткы доказали, же ся знають затяти. За добрый помысел, котрый в послїднїм наслїдку є піднимачом народной русиньской културы.

Раз, кідь Русин і Народны новинкы будуть славити пятдесятку своёй фундації, та наслїдници днешнїх редакторів будуть споминати на їх  народолюбны скуткы. Новинкы будуть мати высокый тіраж, властну друкарню, технічны необходительности і высланых редакторів де-кады. Будуть про них маловатыма днешнї условія редакторьской роботы, но не буде ся высмівати з них ани єден наслїдник. Зато ай мы, сучасници, дайме тым людём учтивость, што їм наіснї принадлежыть.
 
Мґр. Штефан СУХЫЙ
 
Модалны часослова – Modálne slovesá
 
Zopakujme si, ktoré modálne slovesá poznáme v slovenčine. Podobne to je aj v rusínskom jazyku:  хотїти, знати, мочі, доказати, мусити,  мати. So slovesomмати sme sa už stretli. Ukážeme si, kedy sa toto sloveso používa ako plnovýznamové a akedy ako modálne:
 
 Приклады:- Príklady:
 
Маюнове перо. –  Mám nové pero.
Mаю ся записати на лїтню школу?  – Mám sa uapísať na letnú školu?
Марта з Марком мають мало часу. – Marta s Markom majú málo času.
Мають Марта з Марком поводити Янка по Пряшові? – Majú Marta s Markom previesť Janka po Prešove?
 
Часослова: - Slovesá:  хотїти, мочі, мусити
   
ЗАДАЧІ – ÚLOHY
 
1. Доповнийте модалны часослова.
а) Mарта ..... быти учітелька. б) .....  написати роботу по русиньскы?
в) ..... і по анґліцькы?  г) Нї, ..... лем по русиньскы. ґ) Івано, ..... дашто поїсти? д) ..... їсти, бо будеш голодна. е) Він не ..... так довго чекати. Має мало часу. є) Будеме ..... навщівити і ґрекокатолицькый храм?  ё) Кідь будете ..... , можете.
 
2. Доповнийте правилны формы часослова мати. Вкажте, в котрых конштрукціях є тото часослово у функції модалного часослова.
а) Маркова сестра буде ..... народенины. б) ..... ї купити дарунок? в) Професор Липка ..... мало часу.

Ключ к задачам: - Kľúč k úlohám:
1. a) спати, б) мыти ся, в) розбити.
2. а) хоче, б) можете, докажете в) можете, докажете, г) можу, докажу ґ) хочеш, д) мусиш, е)може, є) мусити, ё) хотїти.

Kurz rusínskeho jazyka je pripravovaný podľa učebnice - Доц. ПгДр. Анна Плїшкова, ПгД.
ПгДр. Кветослава Копорова: Русиньскый язык про зачаточників, Словеньска асоціація русиньскых орґанізацій – Русин і Народны новинкы, Пряшів 2011


Autor: Peter Medviď
 
 
> späť