Lekcia č. 8

Лекція 8 – Lekcia 8
 
НА НАВЩІВІ У ПРИЯТЕЛЇВ
А: Добрый день, панї Скіркова. Добрый день, пане Скірка.
Б: Добрый день, приятелї Липковы. Вітайте у нас!
А: Дякуєме. Як ся маєте?
Б: Дякуєме, добрї. А вы?
А: Іде то. Маєте красный і модерный дім. Є новый?
Б: Гей, наш дім є новый. Няй ся любить, подьте дале!
А: Дякуєме красно. Не рушиме вас?
Б: Нї, не рушите. Прошу, завісьте собі ґерокы.
А: Де є вішак?
Б: Вішак є на ходбі в кутї. Хочете собі вмыти рукы?
А: Гей. Прошу вас, де є купелка?
Б: Купелка є вправо.
А: Є там світло?
Б: Гей. Прошу, ту є світло. Мы будеме в їдални.
А: Де є їдалня?
Б: Їдалня є впередї а кухня взадї. Горї маєме спалню, книжніцю і дїтьску ізбу. Няй ся любить, подьте попозерати!
А: Дякуєме. О, вы маєте велику книжніцю. Книжніця має і балкон! Стады добрї видно загородку.
Б: Любить ся вам наша загородка?
А: Гей. Є мала, але парадна. Маєте красны квіткы і стромикы.
Б: Дякуєме, є то наша потїха і пасія. А теперь, прошу, вернеме ся долов, до їдалнї. Мерькуйте на ґарадічі!
Б: Няй ся любить, сядьте собі.
А: То є вольне кресло?
Б: Тото кресло є вольне. А там є другый столець.
А: Тот столець є низкый. Я собі сяду на ґавч.
Б: Прошу, сядьте собі за стіл. Стіл є великый, а стілцї не суть низкы.
А: Дякуєме красно.
Б: Вітайте іщі раз і чуйте ся ту як дома.
 
Род назывників – Rod podstatných mien
 
Rod je základným znakom každého podstatného mena. Tzv. prirodzený rod je len mužský a ženský, ale podľa gramatického rodu delím podstatné mená na tri rody: mužský (брат, вітор, гриб),ženský (сестра, доля, совість) a stredný (куря, окно, поле).
V rusínskom jazyku poznáme aj podstatné mená spoločného (alebo dvojakého) rodu: (тот, тота) сирота, калїка, потвора, пянюга...
 
Факты о назывниках – Fakty o podstatných menách
Aké poznáme skupiny podstatných mien?
1. конкретны (хлоп, лев, липа, двір)
абстрактны (доброта, хыба, гнїв, думаня).
2. зрахователны можуть означати єдиность і многость (стіл – столы, нога – ногы, окно – окна)
громадны і матеріаловы не можуть мати значіня єдиности і многости (молоджава, вербина,
цукерь)
3. невластны (мати, дїдо, хлїб)
властны (Андрій, Ториса, Пряшів)
4. жывы (особы, звірята)
нежывы (предметы, абстрактны назвы)
 
Професії: муж. і жен. род – Profesie: muž. A žen. rod
 
учітель – учітелька
доктор – докторка
професор – професорка
поліцайт – поліцайтка
фотоґраф – фотоґрафка
кухарь – кухарька
новинарь – новинарька
менежер – менежерка
урядник – уряднічка
інжінїр – інжінїрка
правник – правнічка
співак – співачка
писатель – писателька
 
 
Задачі – Úlohy
 
В техтї глядайте холем три: а) назывникы, б) придавникы, в) особны містоназывникы. – V texte hľadajte aspoň tri: a) podstatné mená b) prídavné mená c) osobné zámená.
 
Роздїльте назывникы до родів. – Rozdeľte slová do rodov.
 
мама, нянё, брат, сестра, уйко, тета, дїдо, баба, сердце, тїло, вітор, лука, дыня, мыш, море, вино, хлоп, мачка, буква, школа, школярь, стрыко, дім, окно, село, дым, рука, рукав, ніс, око, палець, нога, книжка, ягня, поміч, домиско, цукерь, додж, стіл, постіль
 
Доповнийте правилнo приназывникы. – Doplňte správne prídavné mená.
 
велик... дім, мал... ізба, нов... книга, чіст... школа, красн... загородка, червен... квітка, нов... місто, добр... хлопець, высок... дївка, низк... столець, зелен... фарба
 
Доповнийте особны містоназывникы і правилны формы часослова быти.
Приклад: Він є штудент. – Я єм штудентка.
 
а) Я єм музикант. – (співачка) .....
б) Іван буде писатель. – (учітелька) .....
в) Мы сьме штуденты. – (професоры) .....
г) Він є доктор. – (докторка) .....
ґ) Она є директорка. – (новинарь) .....
 
Ключ к задачам: - Kľúč k úlohám:
 
1.назывникы: навщіва, приятелїв, день, панї Скіркова, день, пане Скірка, приятелї Липковы, дім, дім, ґерокы, вішак, вішак, ходбі, кутї, рукы, купелка, купелка, світло, світло, їдални, їдалня, їдалня, кухня, спалню, ізбу, книжніця, балкон, загородку, загородка, квіткы, стромикы, потїха, пасія, їдалнї, сходы, кресло, кресло, столець, столець, ґавч, стіл, стіл, стілцї.
 
придавникы:  добрый, добрый, добрый, красный, модерный, новый, новый, дїтьску, велику, мала, парадна, красны, вольне, вольне, низкый, великый, низкы.
 
особны містоназывникы нас, вы, наш, вас, вас, мы, вам, наша, наша, я.
 
2.мама (Ж), нянё (М), брат (М), сестра (Ж), уйко (М), тета (Ж), дїдо (М), баба (Ж), сердце (С), тїло (С), вітор (М), лука (Ж), дыня (Ж), мыш (Ж), море (С), вино (С), хлоп (М), мачка (Ж), буква (Ж), школа (Ж), школярь (М), стрыко (М), дім (М), окно (С), село (С), дым (М), рука (Ж), рукав (М), ніс (Н), око (С), палець (М), нога (Ж), книжка (Ж), ягня (С), поміч (Ж), домиско (М), цукерь (М), додж (М), стіл (М), постіль (Ж).
 
3.великый дім, мала ізба, нова книга, чіста школа, красна загородка, червена квітка, нове місто, добрый хлопець, высока дївка, низкый столець, зелена фарба.
 
4. а) Ты єсь співачка. б) Івана буде учітелька. в) Они суть професоры. г) Она є докторка. ґ) Він є новинарь.


Kurz rusínskeho jazyka je pripravovaný podľa učebnice - Доц. ПгДр. Анна Плїшкова, ПгД.
ПгДр. Кветослава Копорова: Русиньскый язык про зачаточників, Словеньска асоціація русиньскых орґанізацій – Русин і Народны новинкы, Пряшів 2011


Autor: Peter Medviď


> späť